Epopeja e Eskavatorit: Collaboration with Çeta

Ndërkohë që në Venecia zërat iso-polifonike këndojnë tekstet e shkruara nga akademikë dhe krijues të skenës ndërkombëtare për temën e arkitekturës së zhvendosjes, këtu në Tiranë zërat e banorëve së cilëve do t’u prishen shtëpitë nga fadromet e Bashkisë dëgjohen fare pak duke u mbytur mes mjerimit të tyre.

Lali Erioni shprehej se: “Civilizimi ka një kosto të vogël, por ama…”- theksonte me ngulm lideri gëlltitës e plotëfuqishëm-“në fund fitojnë të gjithë dhe fitojnë kryesisht ata që pranojnë që aty të kalojë një rrugë, që tolerojnë pak nga bahçja e tyre, për të siguruar se e gjithë lagjja dhe e gjithë vlera e pronës rritet, falë këtij investimi.” Por ama Veliaj ka harruar një detaj të vogël, pasi nuk janë vetëm bahçet dhe avllitë që do të “shkurtohen”. Shtëpitë do të shemben tërësisht për të ushqyer urinë e eskavatorëve për shkatërrimin e çdo gjëje që nuk ka vlerë për xhepat e elitave neoliberale të Tiranës.

Përpara fadromave, përpara eskavatorëve, del një figure heroike, një figure që simbolizon çdo njëri që reziston në çfarëdolloj mënyre ndaj sulmit të padrejtë të zhvillimit (k)urban që po zbatohet nga Bashkia e Tiranës. Mic Sokoli është një luftëtar i shquar historik, i cili ra në betejën e Slivovës duke i vënë gjoksin topit. Aktin e tij heroik e ka pasqyruar piktori Sali Shijaku në një imazh po aq ikonik sa vetë akti. Sacrifica e Mic Sokolit përfaqëson rezistencën e fundit kundër armikut grabitqar, vënien e trupit para armëve të pushtuesve. 

Çeta sjell stickerin e ri, në të cilin Mic Sokoli del përpara eskavatorit mizor të “rehabilitimit”, duke i vënë gjoksin dhëmbëve shqyese të tij. Nëpërmjet këtij stickeri, Çeta shpreh solidaritetin me familjet e kësaj zone dhe me çdo individ dhe kolektivitet që gjendet në situate të ngjashme prej makinerisë lakmitare të politikave represive qeverisëse dhe të sistemit neoliberal. Epopeja këtë herë jo pa qëllim i dedikohet eskvatorit qeveritar pasi po aq epike dhe lavdishëm vjen dhe propaganda qeveritare. Epopeja e munguar e Micit, i cili duhet dhe do të ngrihet! 

Çeta në bashkpunim me historianin e artit Raino Isto dhe me ndihmën e banorëve të prekur nga shembja e shtëpive.

Text: “Epic of the Excavator”

The Albanian Pavilion at the 15^th edition of the Venice Biennale claimed to examine the ‘architecture’ and ‘urbanism’ of displacement—attempting in this way to respond to the biennale’s theme of ‘Reporting from the Front.’ Here in Tirana, however, the ‘front’ is elsewhere. Here, the front of displacement is precisely in the zones affected by the Tirana municipality’s hunger for urban development at any cost, regardless of the damage done to the lives of those living in the city.

One of these zones is the so-called ‘Bank of the River’ [Bregu i Lumit], occupied by poor families largely belonging to the Roma and Egyptian communities. In this part of the city, the execution of projects such as the ‘Rehabilitation of the river’ and the ‘Rehabilitation of road infrastructure’ is resulting in the destruction of many residents’ homes.

While in Venice, iso-polyphonic voices sing texts written by international academics and artists on the theme of the architecture of displacement, here in Tirana the voices of those whose houses will fall prey to the municipality’s bulldozers are barely heard as they lament the loss of their shelter.

Uncle Erion [Veliaj; the mayor of Tirana] has stated that “civilization carries a small cost. But,” the all-powerful and insatiable leader of the city continued, “in the end the people who benefit are those who allow a road to pass by them, who tolerate a little bit of their yard being taken so that the value of the whole neighborhood and their property will rise, thanks to this investment.” But uncle Erion overlooked one little detail: it isn’t just the yards and patios of these homes that will be ‘shortened.’ Whole houses will be knocked down to feed the destructive hunger of the excavators for anything that might fill the pockets of Tirana’s neoliberal elite.

In the path of the bulldozers and excavators, stands a heroic figure, a figure that ymbolizes every person who resists—in whatever manner—the unjust assault of urban development being carried out by the Tirana municipality. Mic Sokoli is a famous historic guerilla fighter who fell in the battle of Slivova, against the Ottomans. He died hurling himself before a cannon, exposing his chest to the weapon. His heroic act was immortalized by the painter Sali Shijaku in an image as iconic as the sacrifice itself. Mic Sokoli’s sacrifice represents the final possibility of resistance against a predatory enemy, placing one’s body directly before the weapons of the oppressors.

Çeta has created a new sticker, in which Mic Sokoli places himself boldly before the excavator of ‘rehabilitation,’ exposing his chest to its ripping teeth. With this work, Çeta expresses their solidarity with the families living in this zone, and with every individual or collective who finds themselves similarly oppressed and uprooted by the greedy machinery of the politics of the neoliberal system. This time, the ‘epic’ is dedicated to the excavator, for that is the glorious story that government propaganda has woven around this machine. Against it, the epic we lack, the epic of Mic Sokolit, must and will rise and be told!

—realized by Çeta in collaboration with art historian Raino Isto, with the help of the residents living in the zone where houses are being destroyed